El Sindicato CIG denuncia ante el Tribunal Supremo a Zapatero, Rajoy, Aznar, Rato, MAFO, Solbes, Guindos, Elena Salgado, y los banqueros

Responsabilízanos de non actuar para impedir a grave situación de crise económica e por ter provocado nefastas consecuencias para a poboación

CIG e ELA presentan perante o Supremo denuncia contra os presidentes do Goberno, ministros de Economía e gobernadores do BdE

Madrid, 8 de xuño de 2012.- Os secretarios xerais da CIG, Suso Seixo e de ELA, Adolfo Muñoz, “Txiqui”, presentaron esta mañá unha denuncia, perante a Sala do Penal do Tribunal Supremo, contra os ex presidentes do Goberno José María Aznar, José Luís Rodríguez Zapatero e Mariano Rajoy; os ex ministros de Economía Rodrigo Rato, Pedro Solbes e Elena Salgado; os ex gobernadores do Banco de España Jaime Caruana e Miguel Ángel Fernández Ordóñez e os administradores e xestores das caixas de aforro e entidades financeiras pola súa responsabilidade na crise, pola súa xestión e polas graves consecuencias que tiveron as medidas adoptadas para o conxunto da poboación.

As centrais sindicais CIG e ELA consideran que máis alá das eventuais responsabilidades dos xestores das entidades financeiras, que malia ser ‘axudadas’ con diñeiro público teñen un marcado carácter privado, existe unha regulación financeira estatal nun organismo de dereito público, o Banco de España, que ten encomendado o labor de supervisión do sistema financeiro.

Un labor que consideran que non se exerceu, tal e como ten encomendado, e que “contribuíu a un evidente deterioro da banca: por unha banda, unha acumulación de activos que non tiñan o valor que se lles estaba asignando e, pola outra, débedas con bancos estranxeiros que seguían valendo o que inicialmente se rexistrou”.

Entenden que o Banco de España, grazas á información da que dispón, “era coñecedor do que estaba pasando e tiña todos os elementos necesarios para prever o que ía suceder”. Máis cando, naquel delicado momento, se realiza a primeira reforma financeira coa aprobación da lei de caixas, coa que se consegue facer desaparecer a moitas caixas de aforros e reforzar aos grandes bancos, que serán quen sigan recibindo as axudas do Estado.

Neste sentido, o secretario o xeral de ELA, Adolfo Muñoz, Txiqui, lembrou a misiva remitida pola Asociación de Inspectores do Banco de España ao entón vicepresidente segundo do Goberno e Ministro de Economía e Facenda, en 2006, advertindo dos riscos que corría o sistema financeiro e a pasividade tanto do daquela gobernador como do Ministerio de Economía que “ten unha especial responsabilidade de velar polo interese público que pode verse afectado polo exercicio da actividade bancaria”.

Xunto a isto, apuntan ao Ministerio de Economía e, polo tanto aso ministros de Economía, pola súa “especial responsabilidade de velar polo interese público que pode verse afectado polo exercicio da actividade bancaria” e é quen autoriza a creación de bancos. Sinalan que a xurisprudencia admite, ademais, en relación a estas licenzas “a posibilidade de modificar o contido da autorización inicialmente outorgada para mantelo constantemente adaptado, ao longo da súa vixencia, ás exixencias do interese público”.

Á SALA DO PENAL DO TRIBUNAL SUPREMO

D. ADOLFO MUÑOZ SANZ, actuando comoSecretario Xeral e en representación da Confederación Sindical ELA; e XESÚS SEIXO FERNÁNDEZ, actuando comoSecretario Xeral e en representación da Confederación Intersindical Galega (CIG), por medio do presente escrito formulan DENUNCIA fronte a:

– D. Jaime CARUANA LACORTE (Gobernador do Banco de España entre xullo de 2000 e xullo de 2006).

– D. Miguel Anxo FERNÁNDEZ ORDOÑEZ (Gobernador do Banco de España desde xullo 2006).

– D. Rodrigo RATO E FIGAREDO (Vicepresidente Segundo do Goberno e Ministro de Economía entre 1996 e abril de 2004).

– D. Pedro SOLBES MIRA (Vicepresidente Segundo do Goberno e Ministro de Economía e Facenda desde abril de2004 a abril de2009).

– Da. Elena SALGADO MENDEZ (Vicepresidenta do Goberno de Asuntos Económicos e Ministra de Economía e Facenda desde abril de2009 adecembro de 2011).

– D. Luís DE GUINDOS XURADO (Ministro de Economía e Competitividade desde decembro de 2011 ata a actualidade).

– D. José María Alfredo AZNAR LÓPEZ (Presidente do Goberno entre 1996 e 2004).

– D. José Luís RODRÍGUEZ ZAPATERO (Presidente do Goberno entre 2004 e decembro de 2011).

– D. Mariano RAJOY BREY (Presidente do Goberno desde decembro de 2011).

– Os administradores e xestores das Caixas de aforro e entidades financeiras que se mencionan no corpo da presente denuncia.

(e todas aquelas persoas cuxa responsabilidade penal se poña de manifesto ao longo da instrución do presente procedemento).

en base aos seguintes FEITOS

1. É un feito incuestionábel que o estado español se atopa inmerso nunha grave crise económica que está comprometendo seriamente o benestar dunha gran parte da sociedade. A destrución de emprego, con cotas de paro nunca antes alcanzadas, a ampliación da idade de xubilación, os axustes orzamentarios, as reducións salariais dos funcionarios, a perda de dereitos sociais materializadas a través de varias reformas laborais; son feitos que están sufrindo os cidadáns e moi especialmente aqueles que menos medios económicos teñen.

2. Cando se trata de estabelecer a orixe da crise, todas as análises coinciden en que a anómala evolución do mercado inmobiliario (tamén coñecida como «burbulla inmobiliaria») de finais do século XX e principios do século XXI está na base do problema: unha economía especulativa alimentada desde os gobernos que proporcionaba enormes beneficios á banca privada.

O sistema financeiro español abordou, aproveitando o enorme fluxo de crédito propiciado polo auxe do mercado inmobiliario, operacións de enorme risco, alimentando a burbulla inmobiliaria desde o goberno de José María Aznar e posteriormente do goberno de José Luís Rodríguez Zapatero que provocaron inxentes beneficios para a banca para que anos despois a situación desemboque nunha crise financeira sen precedentes.

3. As evidencias demostran que os niveis de risco asumidos polas entidades de crédito non foron soportábeis e as medidas empregadas polos poderes públicos careceron de eficacia. As receitas aplicadas foron, en síntese, inxectar enormes cantidades de diñeiro público nas entidades financeiras (FROB, rescates…) e buscar as fusións de entidades, co obxectivo de que unhas poucas grandes entidades bancarias privadas copen o mercado e dispoñan do capital durante estes anos.

4. Os feitos, xa que logo, demostran que a xestión dos activos financeiros das entidades de crédito foi deficiente, con asunción duns niveis de risco desproporcionados que derivaron nunha situación económica crítica.

5. Neste punto, e tendo en conta que a crise financeira deteriorou excesivamente a economía estatal, cabe preguntarse se son exixíbeis responsabilidades e en caso afirmativo, a quen se lle poderían exixir.

Máis aló das eventuais responsabilidades dos xestores das entidades financeiras, que malia ser «axudadas» con diñeiro público teñen un marcado carácter privado, existe na regulación financeira estatal un organismo de dereito público que ten encomendado o labor de supervisión do sistema financeiro. Trátase do Banco de España. A súa Lei de Autonomía (Lei 13/1994, de 1 de xuño) establece (art. 7.6):

«O Banco de España deberá supervisar, conforme ás disposicións vixentes, a solvencia, actuación e cumprimento da normativa específica das entidades de crédito e de calquera outras entidades e mercados financeiros cuxa supervisión lle foi atribuída, sen prexuízo da función de supervisión prudencial levada a cabo polas Comunidades Autónomas no ámbito das súas competencias e da cooperación destas co Banco no exercicio de tales competencias autonómicas de supervisión».

No desenvolvemento desa tarefa, a Lei 28/1988 de Disciplina e Intervención das Entidades de Crédito recoñece ao Banco de España, en relación coas entidades bancarias estatais, amplas facultades de inspección, ademais da capacidade para incoar expedientes sancionadores, propostas de intervención, mesmo a substitución de administradores ou a adopción de medidas cautelares.

O papel supervisor e de garante do bo funcionamento e a estabilidade do sistema financeiro do Banco de España desenvólvese, segundo a propia páxina web da institución, do seguinte xeito:

«En consecuencia, ao Banco de España correspóndelle promover o bo funcionamento e a estabilidade do sistema financeiro. O seu obxectivo é afianzar a seguridade e eficiencia do sistema financeiro e do sistema de pago. Para iso, o Banco de España vixía de xeito especial ás entidades de crédito. Por unha banda, co desenvolvemento dunha regulación específica que preserva o bo funcionamento das entidades, fortalece a súa capacidade de resistencia ante acontecementos adversos e harmoniza os intereses das partes (bancos, clientes e investidores) son os intereses xerais. E por outro, cun labor de supervisión que trata de verificar o cumprimento das normas bancarias e en particular, as contábeis, as relacionadas coa súa solvencia, as de protección da clientela e as de transparencia cara aos mercados.

O Banco de España debe, xa que logo, supervisar a solvencia das entidades de crédito. O modelo de supervisión que se aplica, segundo recolle a páxina web da entidade, componse de catro elementos principais:

Regulación efectiva e prudente.
Sistema de supervisión continuada coas entidades, integrado pola recepción de información periódica, a análise a distancia e as inspeccións in situ.
Conxunto de medidas de carácter corrector (formulación de requirimentos e recomendacións, aprobación dos plans de saneamento, intervención e substitución dos seus administradores).
Réxime disciplinario e sancionador que pode afectar tanto ás entidades como aos seus administradores.

O Banco de España avoga por un modelo eficaz de regulación e suspensión que promove a fluidez dos mecanismos de intermediación financeira e xera unha contorna de confianza nas institucións por parte do público aforrador.

Favorece a eficiencia do sistema financeiro, pois obriga ás entidades de crédito a adoptar sistemas integrais e prudentes de xestión de riscos, e fomenta a competencia e o impulso de prácticas apropiadas de transparencia coa clientela e cos mercados en xeral.

Permite minimizar o impacto e o custo das crises bancarias e evitar que o denominado “risco de sistema” desencadee os seus efectos.

A supervisión bancaria redunda en beneficio de:

As propias entidades de crédito, que atopan así unha canle reguladora san e prudente para o desenvolvemento do seu negocio e que dispón dun sistema de control adicional ao exercicio polos administradores, accionistas, auditores internos e externos.
Os depositantes e investidores, que poden adoptar as súas decisións nunha contorna de maior confianza.
A sociedade en xeral, que dispón deste xeito dun sistema financeiro san e eficiente.

O modelo de supervisión do Banco de España pretende asegurar a eficacia e a eficiencia desta función, velando porque as entidades de crédito estean adecuadamente capitalizadas, cumpran a normativa vixente e sexan prudentes na xestión e control do seu negocio e os seus riscos.

O obxectivo fundamental do proceso supervisor do Banco de España é determinar e manter actualizado o perfil de risco supervisor de cada entidade e tomar as medidas necesarias para corrixilas, se se considera necesario. Este perfil de risco resúmese nunha única variábel a posibilidade de que unha entidade de crédito teña problemas de solvencia, rendibilidade e liquidez no futuro.

A supervisión axuda a coñecer que entidades son máis susceptíbeis de presentar problemas no futuro, para poder dedicarlles así máis recursos adicionais de supervisión e previr crises futuras».

6. Expostas as funcións supervisoras e a capacidade de actuación do Banco de España, é preciso determinar se o máximo garante da saúde do sistema financeiro estatal cumpriu, no xa mencionado contexto de crise financeira e cos desproporcionados riscos asumidos polas entidades de crédito, bancos e caixas de aforro, coa súa función e puxo os medios suficientes para tratar de pór freo á, de xeito evidente, deficiente xestión das entidades bancarias.

Vexamos pois, cales foron as actuacións do Banco de España neste contexto de crise financeira.

Desde que estalou a crise foron axudadas numerosas entidades mediante o Fondo de Reestruturación Ordenada Bancaria (FROB), ao que se sumou a intervención de Caixa Castela-A Mancha (2009), CajaSur (2010), Caixa de Aforros do Mediterráneo (CAM, 2011) e o Banco de Valencia (2012).

A principios de maio, o departamento de mercadotecnia de Bankia tiña listo un folleto explicativo onde se explicaba que decidira realizar, dunha soa vez, a provisión para cubrir riscos correspondentes a catro anos (2012-2015) o que supuña unha necesidade de fondos de 9.700 millóns de euros. Para iso Bankia vía a necesidade dunha inxección de capital a través do FROB de 6.350 millóns de euros. Pero nese mesmo momento o ministerio de Economía ideou outra saída para a entidade, convertendo os 4.465 millóns de euros prestados ao entidade en accións. A finais de maio o novo presidente de Bankia, José Ignacio Goirigolzarri, anunciou que a entidade necesitaba axudas públicas por valor de 19.000 millóns de euros.

Dada a súa relevancia, merecen ser destacados os casos das seguintes entidades:

BANKIA

En decembro de 2010, BFA-Bankia nace da integración de sete caixas de aforro -Caja Madrid, Bancaja, Caja de Canarias, Caja Ávila, Caja Segovia, Caja Laietana e Caja Rioxa- cunhas axudas públicas da primeira fase do FROB de 4.465 millóns de euros. Dúas das entidades, Caja Madrid e Bancaja, estaban severamente tocadas pola crise.

En marzo de 2012, coa intención de reforzar capital, a entidade levou a cabo un troco de preferentes, operación destinada ademais a dar solución a quen compraron este tipo de títulos, que non teñen liquidez. Como outras entidades, as integrantes de Bankia colocaran a través da súa rede de sucursais un produto nada axeitado para os compradores comerciantes polo miúdo. O seguinte mes o FMI exixe a Bankia que mellore o seu balance e xestión. En maio coñecemos a noticia de que BFA, accionista maioritario de Bankia, é nacionalizado.

Un informe de auditoría de Deloitte desvelou, que o banco ten importantes carencias no patrimonio polo exceso de valoración de Bankia nas contas de BFA (en 12.000 millóns de euros, cando o seu valor en bolsa é de aproximadamente 2.000 millóns de euros), polo que a auditora pide unha rebaixa de 3.500 millóns no patrimonio. Isto supón deixar a cero o patrimonio de BFA, que xa solicitou ao Fondo de Reestruturación Ordenada Bancaria (FROB) que transforme o préstamo de 4.465 millóns a accións.

Na actualidade, atopámonos ante unha entidade bancaria intervida, cunha solicitude ao FROB de 4.465 millóns de euros e á espera de que se inxecten ademais outros 19.000 millóns de euros que serán achegados dos fondos públicos.

Cajasur e BBK

Cando BBK gañou a poxa de Cajasur en xullo de 2010 as perdas estimadas no primeiro semestre do ano eran de 196,3 millóns, mentres que BBK obtivo un esquema de protección de activos (garantía contra perdas) do FROB de 392 millóns. Pero a finais de novembro publicouse unha nova auditoría de Deloitte que elevaba as perdas ata 852,2 millóns de euros ao peche de agosto de 2010. As perdas a final de ano ascendían a 1.136,8 millóns de euros.

A BBK adquiriu Cajasur por valor dun euro.

NCG Banco, SA

En decembro de 2010 nace novacaixagalicia, froito da fusión de Caixa Galicia e Caixanova, recibindo entre outras axudas públicas unha inxección do FROB por valor de 1.162 millóns de euros. En setembro de 2011 foi bancarizada, converténdose en NCG Banco, SA e nacionalizada a través da entrada do FROB co 93% do accionariado, o que supuxo unha nova inxección de capital por 2.465 millóns de euros máis.

Malia á inxección de capital por parte do FROB o grupo NCG Banco tivo unhas perdas de 168 millóns no ano 2011, reducíndose os niveis mínimos de solvencia, o que demostra que a inxección de capital foi insuficiente.

O Banco Gallego, entidade participada por NCG Banco, anunciou perdas por valor de 24,5 millóns de euros no ano 2011 e, neste intre, necesita unha ampliación de capital por case 290 millóns de euros. Unha das alternativas que se baralla é a posíbel absorción por parte de NCG Banco SA.

O 7 de xuño de 2012 o Subgobernador do Banco de España anunciou en sede parlamentaria que NCG Banco SA pode requirir outros 4.500 millóns de euros con cargo ao FROB.

Unha cifra que supera as necesidades anunciadas pola dirección do banco á CNMV (feito relevante 163929 de 12/5/2012), que estimaba en 1.109 millóns de euros as necesidades para cubrir as provisións e o capital en base ao decreto 18/2012 de reforma do sector financeiro, coñecido como “Decreto Guindos”.

Estas inxeccións de capital foron necesarias e serán necesarias despois dos desinvestimentos das participacións industriais e doutras para realizar saneamentos que contribuíron a descapitalizar a entidade.

Nestes momentos está aberta unha investigación por parte da Fiscalía Anticorrupción polo cobro de indemnizacións multimillonarias por parte dos exdirectivos, que causaron unha grande alarma social, e o Fiscal Superior do TSXG anunciou a apertura dunha investigación sobre a comercialización xeneralizada de produtos complexos (participacións preferentes e obrigas subordinadas) en tramo minorista.

UNNIM
Unnim, froito da unión de Caixa Sabadell, Terrasa e Manlleu, entrou en perdas no terceiro trimestre de 2011 até acadar uns ‘números vermellos’ de 107 millóns de euros debido á deterioración da carteira crediticia e inmobiliaria e ao custo da fusión.

A morosidade de Unnim acadou o 8,34% até setembro, aínda que un fondo de provisión por deterioración de 567 millóns equivale a unha cobertura dos debedores en mora do 116% se se consideran as garantías reais hipotecarias.

A entidade nacionalizouse o pasado mes de outubro a través dunha inxección de capital de 568 millóns e doutros 380 millóns en participacións preferentes convertíbeis da entidade.

O Banco de España adxudicou Unnim a BBVA polo prezo simbólico dun euro e con axudas do Fondo de Garantía de Depósitos (FGD) por importe de 953 millóns de euros, informou o organismo regulador.

Ademais, o FGD asumirá por un prazo de dez anos o 80% das perdas que experimente a carteira de activos de Unnim de 7.359 millóns de euros, unha vez aplicadas as provisións xa existentes para eses activos, de 1.330 millóns.

7. O 7 de xuño de 2012 tívose coñecemento a través da prensa de que a Fiscalía Anticorrupción investiga posíbeis delitos societarios na xestión da fusión e saída a bolsa de Bankia, segundo revelou o Fiscal Xeral do Estado.

8. O sistema de supervisión ten por obxecto asegurar que as entidades bancarias operan con recursos propios suficientes para poder asumir os riscos que se derivan da súa actividade financeira contribuíndo así á estabilidade do sistema financeiro; xa que logo, é unha evidencia que o sistema de supervisión non funcionou, foi necesario moito diñeiro público para paliar a moi deficiente xestión de riscos realizada polas entidades de crédito.

Tanto o Goberno como o Banco de España cualificaron como boísima a saúde do sistema financeiro español, mesmo mentres a banca mundial estaba crebando.

No último test de estres levado a cabo en 2011, 5 bancos españois suspenderon. Neste test solicitábase un cociente de solvencia do 5% para aprobalo. A finais de 2010 e sen ampliar capital, 9 entidades españolas non tiñan o cociente de solvencia suficiente como para aprobar este exame. En abril de 2011, e logo de realizar ampliacións de capital, 5 entidades españolas suspenderon por non chegar ao %5 de cociente de solvencia. Os bancos españois con suspenso foron Unnim, Catalunyacaixa, CAM, Caj3 e Banco Pastor. Nese momento o Banco de España dixo que estes bancos non necesitaban ampliacións de capital xa que o sistema español contaba con provisións xenéricas ou bonos convertíbeis que, de ser tidos en conta para calcular a nota, lles farían aprobar. A pesar diso a Autoridade Europea Bancaria (EBA) destaca que 7 entidades españolas terían un aprobado raspado ao ter un cociente de capital entre o 5 e o 6%.

A EBA recomendaba aos supervisores nacionais que requirisen ás entidades suspendidas a tomar medidas para cubrir as súas necesidades de capital. O Banco de España asegurou que a pesar dos suspensos “ningunha entidade española require aumentar o seu capital como consecuencia das probas de resistencia da EBA”. A vice presidenta económica Elena Salgado, na liña do gobernador do Banco de España, asegurou que o resultado do test de estres era excelente e que amosaba a solidez do sistema financeiro español.

O Banco de España declarou que o sector bancario español se sometera a un exercicio de total transparencia.

O test de tensión de 2011 demostrou ser unha farsa aínda máis pronto que o realizado en 2010, cando os bancos irlandeses foron proclamados como “sans”. Catro meses despois tiveron que recibir bail-out. O test de tensión mostrou que 8 bancos europeos (5 españois) fallaron nos requisitos e faltaban 2,5 mil millóns de euros no sector bancario. Agora mesmo os mercados mostran que non se trata de 2,5 mil millóns de euros, senón de moitísimos miles de millóns de euros máis.

José Luís Rodríguez Zapatero declarou en 2007 o seguinte: «Nesta Champions League das economías mundiais, España é a que máis partidos gana, a que máis goles marca e a menos goleada».

O Gobernador do Banco de España asegurou en 2008 que o sistema financeiro español tiña unha posición de «solidez» para soportar a crise, aínda que non de «inmunidade» ante as turbulencias da crise financeira fóra de España.

En xuño de 2012 o subgobernador do Banco de España fixo unhas declaracións nas que confiou que os mercados recoñeceran a boa «saúde» da que goza o sistema financeiro español.

A realidade, con todo, demostrouse moi contraria a esas manifestacións, constatándose a existencia de numerosísimos activos de risco procedentes do financiamento da banca ao sector inmobiliario:

En 2007 o sistema bancario só recibía 0,76 euros en depósitos por cada euro que prestaba fronte a 1,43 euros que recibía en 2000.

Entre 2000 e 2007 o sistema bancario multiplicara por nove o crédito á actividade inmobiliaria.

Pasara de recibir 78.000 millóns de euros en financiamento interbancario europeo a 428.000 millóns de euros entre 2000 e 2007.

Financiáronse préstamos hipotecarios a máis do 100% do valor da vivenda ou préstamos a empresas superiores ao 100% do valor do investimento.
Permitíaselles valorar os activos danados ao seu prezo de adquisición e non ao moito menor prezo de mercado no momento da valoración (cambios contábeis aprobados pola Comisión Europea), a propósito de que con iso se inflaban e manipulaban balances.

Todo iso contribuíu a unha evidente deterioración da banca: por unha banda, unha acumulación de activos que non tiñan o valor que se lles estaba asignando e por outro, débedas con bancos estranxeiros que seguían valendo o que inicialmente se rexistrou. As provisións que marcaba o Banco de España eran totalmente insuficientes. O Banco de España, grazas á información de que dispón, era coñecedor do que estaba pasando e tiña todos os elementos necesarios para prever o que ía suceder.

Naquel delicado momento, realízase a primeira reforma financeira con aprobación da lei de caixas, coa que se consegue facer desaparecer a moitas caixas de aforros e reforzar os grandes bancos que serán quen sigan recibindo as axudas do Estado.

9. Segundo o informe de Cumprimento de España da Terceira Rolda de Avaliación do Grupo de Estados contra a Corrupción (GRECO), no parágrafo 59 da recomendación i do Tema II dise: “GRECO sinalou a falta de regulacións específicas sobre os termos e condicións para a concesión de préstamos para o financiamento do partido/campañas electorais (por exemplo, o importe máximo dos préstamos, os prestamistas admisíbeis, condicións de pago, etc.), máis aló da disposición xeral da Lei Orgánica 8/2007 que indica que os partidos políticos poden acordar coas entidades de crédito as condicións dos préstamos contraídos, que, en todo caso, respectarán «os usos e costumes do tráfico comercial normal». Esta falta de regulación específica adquire especial importancia en España, onde os préstamos son unha fonte importante de financiamento, que non se inclúen dentro dos límites das contribucións dos doantes individuais. Neste sentido, GRECO subliñou en repetidas ocasións, no curso da súa Terceira Rolda de Avaliación, que os préstamos concedidos en condicións especialmente vantaxosas ou preferentes ao desviarse das condicións xerais do mercado, así como os préstamos condonados que non se reembolsan, aumentan, de feito, o importe das doazóns. GRECO sinala que as autoridades refírense agora de novo á Lei 8/2007, sen agregar nada novo nesta materia e considera que son necesarias medidas máis estritas neste campo para garantir efectivamente que os préstamos concedidos aos partidos políticos non son utilizados para eludir as regulacións de financiamento».

GRECO conclúe dicindo que a recomendación i non foi implementada.

10. A Asociación de Inspectores do Banco de España alertou xa en 2006 mediante unha misiva enviada ao entón vicepresidente Segundo do Goberno e Ministro de Economía e Facenda sobre os riscos que corría o sistema financeiro estatal. Achacaban a situación á «pasiva actitude adoptada polos órganos reitores do Banco de España ante o insostíbel crecemento do crédito bancario en España». A carta tamén facía alusión «á falta de determinación demostrada polo Gobernador para exixir ás entidades sometidas á supervisión do Banco de España o rigor na asunción de riscos exixíbel a xestores de recursos alleos». A conclusión á que chegan os mencionados inspectores coincide coa que extraen os aquí denunciantes: «o Banco de España conta cos medios normativos necesarios para pór freo aos crecementos do crédito que considere inadecuados. É dicir, aínda que a normativa española de supervisión prudencial está lonxe de ser perfecta, non son as súas evidentes carencias as que explican a pasividade do Banco de España nos últimos seis anos na prevención da crecente exposición das entidades de crédito españolas aos riscos relacionados co sector inmobiliario, senón a vontade do seu máximo responsábel, o Gobernador».

11. En todo este contexto, non se pode obviar a responsabilidade que corresponde ao Ministerio de Economía, que ten unha especial responsabilidade de velar polo interese público que pode verse afectado polo exercicio da actividade bancaria. É preciso sinalar que a creación de bancos no estado español esixe a autorización do Ministerio de Economía, previo informe do Banco de España (art. 1 do Real Decreto 1245/1995, de 14 de xullo, sobre Creación de Bancos, actividade transfronteiriza e outras cuestións relativas ao Réxime Xurídico das Entidades de Crédito, BOE de 31/07/1995; en relación coa Lei 26/1988, de 29 de xullo, sobre Disciplina e Intervención das Entidades de Crédito, BOE de 30/ 07/1988). Trátase dunha autorización administrativa que ten encaixe, dentro do dereito administrativo, na «apertura dunha instalación ou dun establecemento ou o exercicio dunha actividade por tempo indefinido» (Eduardo García Enterría e Tomás-Ramón Fernández; «Curso de dereito administrativo II»; ed. Civitas; pág.s 125 e ss.). Respecto desta clase de autorizacións de funcionamento, que se diferenza das autorizacións por operación, din os autores que «nestes casos a autorización, que, loxicamente prolonga a súa vixencia tanto como dure a actividade autorizada (…), fai xurdir unha relación permanente entre a Administración e o suxeito autorizado, coa fin de protexer en todo caso o interese público fronte ás vicisitudes e circunstancias que ao longo do tempo poidan xurdir máis aló do horizonte limitado que é posible advertir no momento de outorgar o permiso (…) A xurisprudencia admite, pois, sen vacilación en relación a estas licenzas a posibilidade (e, até o deber) de modificar o contido da autorización inicialmente outorgada para mantelo constantemente adaptado, ao longo da súa vixencia, ás esixencias do interese público.

Pódese concluír, xa que logo, que o Ministro de Economía, como responsábel máximo do Ministerio, sitúase, desde o mesmo momento en que outorga autorizacións de actividade ás entidades que operan no estado, na posición de garante do interese público.

Desde ese punto de vista, o Ministro de Economía e Facenda do Goberno é responsable directo dos danos que se causaron ao interese público. E é claro que a necesidade de inxectar tantos miles de millóns do erario público para evitar a quebra do sector financeiro trouxo consigo, como se expresou con anterioridade, a redución do benestar de moitos cidadáns e cidadás. Non hai que facer un gran esforzo argumental para ver unha relación directa entre as enormes cantidades de diñeiro público inxectadas á banca e os non menores recortes aplicados no benestar da inmensa maioría dos cidadáns e cidadás do estado.

12. Outro feito determinante da responsabilidade do Ministro de Economía é a recente cesión da tutela da última reforma financeira aprobada polo Goberno ás consultoras Roland Berger e Oliver Wynam, que traballan para o Banco Central Europeo (BCE).

Por unha banda, é un dato que mostra unha absoluta falta de confianza no Banco de España. Pero, doutra banda, demostra que o responsábel último é o Ministro, que se viu obrigado a aceptar a supervisión de consultoras externas dependentes do BCE, a quen parece que non convenceu o sistema de supervisión financeiro existente no estado español.

13. Tampouco pode obviar a responsabilidade que no nomeamento dos Gobernadores do Banco de España teñen os Presidentes do Goberno. Aínda que é certo que o nomeamento formal, segundo a Lei 13/1994, de 1 de xuño, (de Autonomía do Banco de España (BOE de 02/06/1994), corresponde ao Rei, a elección resulta na práctica do Presidente do Goberno, que é quen propón ao candidato.

O Presidente do Goberno ten, ademais, como máximo mandatario do Goberno do estado, a capacidade de cesar ou cando menos instar o cede do Gobernador, Subgobernador ou Conselleiros non natos do Banco de España, segundo recolle o art. 25.4.d) da Lei de Autonomía do Banco de España (causas do posíbel cesamento): «Separación acordada polo Goberno, por incapacidade permanente para o exercicio da súa función, incumprimento grave das súas obrigas, incompatibilidade sobrevinda ou procesamento por delito doloso (…)».

Os Gobernos, cos seus Presidentes á cabeza, eran sabedores, primeiro, da gravidade da situación, e, segundo, de que non se estaban tomando as medidas adecuadas para evitar que a situación fora a peor. Asistimos a un empeoramento constante da situación económica e financeira mentres os Presidentes do Goberno mantiveron e defenderon a nefasta xestión da crise financeira por parte do Banco de España.

Os feitos descritos, sen prexuízo de ulterior cualificación, revisten presuntamente as características dos seguintes tipos penais:

– Prevaricación por omisión do art. 404 do C. Penal: “Á autoridade ou funcionario público que, a sabendas da súa inxustiza, ditare unha resolución arbitraria nun asunto administrativo castigaráselle coa pena de inhabilitación especial para emprego ou cargo público por tempo de sete ou dez anos”. O Pleno da Sala do Penal do Tribunal Supremo de data 30 de xuño de 1997 considerou que ten os mesmos efectos a prevaricación levada a cabo pola autoridade ou funcionario público a través dunha resolución expresa que a omisión da mesma cando a mesma estea obrigada a iso. A partir daquela data é pacífico que a autoridade ou funcionario público pode cometer prevaricación por omisión.

No presente caso danse, presuntamente, todos os elementos do tipo. A saber, cúmprese co elemento obxectivo do precepto antedito: déronse graves omisións arbitrarias de resolucións ás que estaban obrigados polos seus respectivos cargos, tanto os Gobernadores do Banco de España, Ministros de Economía e os Presidentes do Goberno, en aras a preservar os intereses económicos e financeiros do conxunto da poboación. Doutra banda, tamén se cumpriría co elemento subxectivo; isto é, tanto os Gobernadores do Banco de España como os Ministros de Economía como os Presidentes do Goberno denunciados coñecían que coas devanditas omisións provocábanse situacións absolutamente inxustas para o conxunto da poboación e dos intereses xerais, cunhas consecuencias colectivas desastrosas e alarmantes desde os citados puntos de vista económicos e financeiros. Os inspectores do Banco de España, entre outros, xa anunciaban en xuño o ano 2006 dos enormes riscos existentes se non se adoptaban as medidas necesarias. Por desgraza, acertaron na súa previsión e, con todo, ningún dos denunciados adoptou medida efectiva algunha tendente a reconducir a situación económica e financeira do Estado.

– Delitos societarios dos artigos 290 e ss. do C. Penal; e nomeadamente os artigos 295 e 296 do Código Penal. O artigo 295 do C. Penal sinala que “os administradores de feito ou de dereito ou os socios de calquera sociedade constituída ou en formación, que en beneficio propio ou dun terceiro, con abuso das funcións propias do seu cargo, dispoñan fraudulentamente dos bens da sociedade ou contraian obrigacións a cargo desta causando directamente un prexuízo economicamente avaliábel aos seus socios, depositarios, contapartícipes ou titulares dos bens, valores ou capital que administren, serán castigados coa pena de prisión de seis meses a catro anos, ou multa do tranto ao triplo do beneficio obtido”.

O artigo 96 esixe denuncia da persoa agraviada, agás cando “a comisión do delito afecte aos intereses xerais ou a unha pluralidade de persoas”, como é o caso.

Para rematar, o artigo 297 do mesmo texto legal indica que se entende por sociedade toda cooperativa, Caixa de Aforros, mutua, entidade financeira ou de crédito, entre outras.